Zaburzenia nastroju (afektywne) u dzieci i młodzieży:
- jednobiegunowe (CHAJ): obniżenie nastroju, epizody depresji;
- dwubiegunowe (CHAD): naprzemienne epizody depresji (obniżonego nastroju i aktywności) i manii (wzmożonego nastroju i aktywności) oddzielone okresami bezobjawowymi.
Depresja - zaburzenia nastroju i emocji obejmujące zespół objawów w sferze:
- emocjonalnej: smutek, niechęć do działania, złość, drażliwość;
- behawioralnej: brak aktywności lub objawy polegające na zmianie aktywności np. objadanie, brak apetytu;
- funkcjonowania poznawczego: apatia, brak umiejętności rozwiązywania problemów, myślenie "czarno-białe".
Epizod depresji trwa od 3-9 miesięcy. Do rozpoznania epizodu depresji konieczne jest stwierdzenie dwóch objawów spośród trzech charakterystycznych:
- nastrój depresyjny lub drażliwość;
- utrata zainteresowań lub przeżywania przyjemności;
- zwiększona męczliwość.
Epizod depresji może mieć trzy stopnie nasilenia: łagodny, umiarkowany, ciężki.
Objawy dziecięcej depresji:
- dziecko jest notorycznie smutne, ma poczucie beznadziejności;
- nie cieszą go rzeczy, czynności, które wcześniej lubiło;
- często wydaje się poruszone;
- uskarża się na bóle głowy, żołądka, somatyczne;
- opuszcza zajęcia;
- może sprawiać wrażenie znudzonego, pozbawionego energii;
- ma problemy z koncentracją uwagi;
- jest niezdecydowane, zapominalskie;
- ma niską samoocenę.
U starszych dzieci (9-12 lat) pojawia się drażliwość, zmienność nastroju, postawa wyrażająca złość, cynizm.
Młodzież łatwiej przekłada na słowa negatywne przekonania na temat siebie niż młodsze dzieci
np. nie jestem lubiany, rodzina mnie nie kocha, nikt mnie nie lubi, jestem gorszy
(niskie poczucie własnej wartości).
U nastolatków często występują dolegliwości somatyczne, problemy ze snem, zmiana zwyczajów dotyczących jedzenia, wyczerpanie, wycofanie z kontaktów, mogą pojawiać się myśli samobójcze, myśli dotyczące śmierci.
Depresja u dzieci i młodzieży bywa często powiązana z fobiami, panicznym lękiem.
Dzieci mogą również angażować się w ryzykowne przedsięwzięcia, mieć skłonność do wypadków,
zranień.
Grupy ryzyka wśród dzieci i młodzieży u których mogą wystąpić zaburzenia depresyjne:
- dzieci doświadczające straty np. jednego z rodziców;
- cierpiące na zaburzenia uczenia się, uwagi, zachowania lub odżywiania.
Co może zrobić nauczyciel, wychowawca:
- zanim przystąpisz do rozmowy z dzieckiem, spędź kilka chwil ze sobą: zastanów się nad swoją reakcją, nastawieniem do dziecka, przemyśl w jaki sposób chcesz z nim rozmawiać;
- unikaj wypytywania żeby dziecko nie poczuło się jak na "przesłuchaniu", natomiast wyrażaj swoją gotowość do wysłuchania go: "Chcę Ci powiedzieć, że...", "Jeśli będziesz chciał o czymś ze mną porozmawiać, to zawsze znajdę czas aby "Cię wysłuchać", "Ważne jest dla mnie żebyś się dobrze czuł w bursie (szkole)", "Czy potrzebujesz czegoś z mojej strony?", "Czy mogę coś dla Ciebie zrobić?";
- jeśli nie rozumiesz czegoś w wypowiedzi dziecka , doprecyzuj zadając dodatkowe pytania: " Co się dokładnie stało?", "Czy możesz podać jakiś przykład zachowań o których wspomniałeś?";
- unikaj zgadywania, o co dziecku mogło chodzić;
- nie krytykuj i nie podważaj prawdziwości tego, co wychowanek (uczeń) mówi o swoim przeżywaniu rzeczywistości , unikaj sformułowań typu: "Nie wygłupiaj się - przecież nic takiego się nie stało";
- sprawdzaj jakie znaczenie dla dziecka mają określone zdarzenia i jak ono je przeżywa: "Co to dla Ciebie oznaczało?";
- interesuj się wychowankiem (uczniem) na co dzień, niezależnie od jego nastroju, a nie tylko wówczas, kiedy widzisz niepokojące objawy;
- jeśli zachowanie dziecka budzi niepokój, wychowawca (nauczyciel) może dyskretnie zapytać je o samopoczucie. Może powiedzieć, jakie objawy go niepokoją: "Wydajesz mi się smutny/rozdrażniony. Nie rozmawiasz z kolegami tak, jak kiedyś. Siedzisz często sam. Co się wydarzyło? Chciałabym z Tobą o tym porozmawiać...". Nie należy natomiast od razu pytać np. "Czy w domu źle się dzieje" itp.
Kiedy zauważysz niepokojące objawy:
- nie zatrzymuj tej wiedzy dla siebie;
- zaproś na rozmowę rodziców wychowanka (ucznia);
- powiedz im o swoich obserwacjach, opisuj dokładnie niepokojące Cię zachowania dziecka, unikaj sformułowań oceniających;
- wyraź swój niepokój i wyjaśnij, jakie możliwości zasięgnięcia porady specjalisty ma rodzina;
- podaj konkrety np. adres i telefon poradni, z której pomocy dziecko mogłoby skorzystać.
Leczenie powinno uwzględniać wszystkie sfery nieprawidłowego funkcjonowania:
- trudności społeczne;
- kłopoty z nauką;
- trudności w rozwiązywaniu problemów społecznych i kontrolowaniu emocji;
- nieprawidłowe relacje rodzinne;
- dysfunkcjonalne przekonania dotyczące własnej osoby i innych ludzi.
W przypadkach mniej nasilonej depresji stosuje się psychoterapię, terapię indywidualną, grupową lub rodzinną.
Podczas terapii depresji może być konieczne leczenie współistniejących zaburzeń somatycznych i psychicznych oraz wprowadzenie w zależności od potrzeb - takich oddziaływań jak psychoedukacja, warsztaty umiejętności rodzicielskich oraz dla dzieci - treningi umiejętności społecznych.
W pewnych sytuacjach włącza się leczenie farmakologiczne, jednak jak wskazują badania u dzieci i młodzieży nie jest ono tak skuteczne jak u dorosłych.
Podsumowanie:
- depresja jest chorobą, która występuje również u dzieci;
- drażliwość i trudne zachowania mogą świadczyć o depresji dziecięcej;
- najczęściej chorują nastolatki, rzadziej dzieci młodsze;
- z depresją związane jest poważne ryzyko popełnienia przez dziecko samobójstwa;
- główną metodą leczenia depresji u dzieci jest psychoterapia, dodatkową - leki;
- depresja u dzieci jest chorobą uleczalną;
- leczeniem depresji dziecięcej zajmują się psychiatrzy, psychoterapeuci, psychologowie;
- pomoc dziecku z depresją zaczyna się od zrozumienia jego choroby.
Przydatne strony:
- www.leczdepresje.org
- www.depresja.com.pl
- www.stopdepresji.pl
- www.pokonacdepresje.pl
- www.bezdepresji.pl
|
