Praktyka szkolna ujawnia, że uczniowie dość często czytają lektury niechętnie, znaczna ich liczba czyta je nieuważnie, a część w ogóle nie czyta. Składa się na to wiele przyczyn wynikających z modnych trendów naszych czasów, gdzie gotowy obraz szybciej dociera do wyobraźni młodego człowieka niż słowo pisane.
W. Pasterniak w swojej książce "Organizacja procesu poznawania lektury szkolnej" (WSiP, Warszawa 1991) stwierdza, że "Negatywne postawy wobec lektury z czasem utrwalają się, bo proces jej czytania i omawiania przebiega nie tak, jak przebiegać powinien, gdy uczniowie nie są zainteresowani przedmiotem pracy, są mało aktywni, nie pracują samodzielnie. Kształtowanie pozytywnych postaw młodzieży wobec lektury szkolnej jest jednym z najpilniejszych zadań nauczyciela polonisty" (s. 74).
W dydaktyce języka polskiego wyróżnia się następujące fazy opracowania lektury:
- a) faza wstępna - przygotowanie do czytania,
- b) faza omawiania lektury na lekcji (M. Nagajowa, "ABC metodyki języka polskiego", WSiP, Warszawa 1990, s. 137-138).
W procesie przygotowania uczniów do czytania lektury, ważne jest stworzenie "sytuacji pobudzającej", czyli takiej, która zadziała na wyobraźnię uczniów i wzbudzi ich zainteresowanie lekturą.
W swojej praktyce szkolnej od lat planuję jedną godzinę lekcyjną na przygotowanie do czytania niektórych dłuższych utworów.
Jedną z lektur jest książka I. Jurgielewiczowej pt. "Ten obcy", którą sobie cenię ze względu na ponadczasowe treści wychowawcze, jakie porusza.
Omawianie tej lektury przeprowadzam w klasach VI, zazwyczaj tuż po wakacjach lub przed zakończeniem roku szkolnego. Lekcja poświęcona przygotowaniu do czytania odbywa się na dwa tygodnie przed terminem omawiania, tak aby uczniowie mieli czas na jej przeczytanie.
Przed przeprowadzeniem lekcji wybieram spośród uczniów 2-3 osoby, które wcześniej przeczytały lekturę. Otrzymują polecenie przygotowania się do czytania z podziałem na role fragmentów lektury dotyczących spotkania "obcego" z bohaterami oraz rozmowy Uli z ojcem.
KONSPEKT ZAJĘĆ EDUKACYJNYCH
dla klasy VI szkoły podstawowej
Przedmiot: język polski
Temat: Przygotowujemy się do czytania lektury pt. "Ten obcy" Ireny Jurgielewiczowej.
Cele lekcji:
Uczeń:
- zna pojęcie: narrator, bohater;
- poprawnie buduje pytania dotyczące określonej sytuacji,
- wypowiada się krótko na określony temat,
- czyta ze zrozumieniem fragment powieści,
- wykonuje pracę plastyczną,
- podaje słowa - skojarzenia do hasła: "obcy",
- wyraża swoje uczucia,
- rozwija wrażliwość estetyczną, plastyczną,
- aktywnie uczestniczy w lekcji.
Forma i metody: lekcja; pogadanka, dyskusja kierowana, praca z tekstem, zadania w grupach, prezentacja, burza mózgów, czytanie z podziałem na role.
Środki dydaktyczne:
- egzemplarze powieści "Ten obcy" oraz innych utworów autorki dostępnych w szkolnej bibliotece,
- fragmenty powieści opisujące wyspę - powielone na ksero,
- materiały do wykonania plakatu: kartki A3, ołówek, kolorowe kredki,
- kartki samoprzylepne w dwóch kolorach (np. różowym i żółtym),
- 2 plansze z nagłówkami: "Zenek" i "Ula".
Czas trwania: 45 minut
PRZEBIEG LEKCJI:
- Faza wprowadzająca
Po części organizacyjnej nauczyciel nawiązując do minionych (bądź niedalekich) wakacji pyta uczniów o formy wypoczynku. Uczniowie wypowiadają się krótko na temat miejsc, w jakich spotykają się z rówieśnikami (mieszkania, boiska, podwórka osiedlowe oraz inne).
- Faza realizacyjna
- Uczniów podzielić na grupy. Każda z grup otrzymuje materiały do wykonania plakatu oraz fragment lektury opisujący usytuowanie wyspy.
Zadanie dla uczniów: naszkicowanie wyspy - miejsca spotkań bohaterów lektury.
- Prezentacja prac i krótka dyskusja.
Na podstawie fragmentu możemy określić elementy świata przedstawionego (uczniowie powinni w VI klasie znać ten termin). Bez trudu określą czas i miejsce wydarzeń.
Zapis w zeszycie: Czas - początek wakacji (11 lipca)
miejsce - wieś Młynówka, wyspa
- Na tablicy wielkimi literami zapisać tytuł powieści "Ten obcy".
Zadanie dla uczniów: podanie odpowiedzi na pytanie: "z kim ci się kojarzy nazwa obcy?"
Zapisać skojarzenia uczniów na tablicy. Przeprowadzić dyskusję, które skojarzenie może być najbardziej trafne.
Zwrócić uwagę na zaimek wskazujący "ten", który ma na celu podkreślenie wagi osoby, którą nazwano obcym.
- Czytanie fragmentów dotyczących spotkania "obcego" z bohaterami i jego rozmowy z nimi oraz spotkania Uli z ojcem z podziałem na role (przez wybranych wcześniej uczniów).
Zadanie dla uczniów: zapisać po 1 pytaniu, jakie by zadali "obcemu"(na kartce różowej) oraz Uli odnośnie jej relacji z ojcem (na kartce żółtej).
Kartki przykleić na planszach "Zenek" i "Ula".
Przeprowadzić dyskusję dotyczącą sformułowanych pytań.
- Podsumowanie.
Nauczyciel, odwołując się do pytań sformułowanych przez uczniów, podaje główne wątki powieści (notatka w zeszycie), które bliżej mogą poznać czytając lekturę.
Na koniec prezentuje egzemplarze różnych powieści młodzieżowych I. Jurgielewiczowej informując, że pojawiła się na życzenie młodych czytelników dalsza część "Tego obcego" pt. "Inna?".
Moje refleksje i wnioski:
Przeprowadzane od kilku lat tego typu lekcje dają mi wiele satysfakcji. Z radością obserwuję szczere zainteresowanie książką. Wychodząc z lekcji uczniowie mają silną motywację do jej przeczytania.
Szczególnie trudności mają ci, którzy nie opanowali techniki czytania, a tym samym przeżywania treści. Jednakże o wiele aktywniej uczestniczą w lekcjach podczas omawiania lektury: słuchają uważnie dalszych informacji dotyczących losów bohaterów, chętnie przygotowują się do opowiadania wybranych fragmentów.
Myślę, że tego typu przygotowanie do czytania jest nie tylko reklamą książki, ale i jedną z form uatrakcyjnienia pracy z lekturą.
|
