Wśród pierwszoklasistów przekraczających próg szkolny i rozpoczynających naukę często spotyka się uczniów, którzy borykają się z trudnościami w opanowaniu podstawowych umiejętności. Uczniowie ci w wyniku wnikliwej obserwacji wskazują na umiarkowane bądź głębsze ryzyko dysleksji. Metoda 18 struktur wyrazowych umożliwia nauczycielowi samodzielne prowadzenie zajęć reedukacyjnych. Jest przeznaczona do pracy z dziećmi mającymi trudności w nauce czytania i pisania. Jest również skuteczna w odniesieniu do dzieci, u których występuje sprzężenie dysleksji i dysortografi. Jednocześnie ćwiczy technikę czytania i pisania. Polega ona na praktycznym poznawaniu różnorodnych wyrazów uporządkowanych w 18 zestawach ćwiczeń. Kolejność poznawania wyrazów podporządkowana została zasadzie stopniowania trudności, a więc przechodzenia od wyrazów najłatwiejszych do najtrudniejszych. Prezentowana metoda pracy reedukacyjnej opiera się na analizie sylabowo-głoskowej wyrazów w powiązaniu z ich budową literową. Nie uwzględnia struktury gramatycznej i słowotwórczej. Posługuje się materiałem słownym, wprowadzając pewne uproszczenia, aby pomóc przezwyciężyć trudności w nauce czytania i pisania.
Celem metody jest nauczyć automatycznego nazywania kształtów, fonogramów (kombinacji liter) oraz rozwijać zdolność umieszczania ich w odpowiedniej kolejności. Dlatego też plan (obraz, schemat) graficzny zgodnie z zapisem ortograficznym, a nie dźwiękowym stanowi podstawę doboru wyrazów do ćwiczeń.
Elementem różniącym wyrazy zamieszczone w ćwiczeniach są sylaby. W kolejnych etapach pracy zmienia się ich struktura (budowa) jak i liczba. Wyróżnianie sylaby stanowi podstawę proponowanej metody. Sylabizowanie przy czytaniu prowadzi do jego płynności, eliminuje głoskowanie, gwarantuje czytanie całościowe. Przedstawiana metoda uczy dziecko wyłącznego posługiwania się sylabą jako cząstką słowa, które ma być przeczytane lub napisane jako element pisanej lub wypowiadanej sylaby.
Aby dziecko miało jasny obraz tego jak zbudowane są konkretne wyrazy posługujemy się kolorami:
- - czerwony - przypisujemy literom odpowiadającym samogłoskom,
- - czarny - spółgłoskom,
- - zielony - sylabie.
Zaznaczanie zielonym kolorem co drugiej sylaby w wyrazie wielogłoskowym oraz sylaby pierwszej lub drugiej w wyrazie dwuzgłoskowym powoduje, że obraz danego słowa staje się bardziej przejrzystych. Do stałego zestawu ćwiczeń powtarzających się w kolejnych osiemnastu częściach opracowania, stanowiących całość metody należą:
- - słuchowe i wzrokowe różnicowanie słów dźwiękowo, graficznie podobnych,
- - graficzny schemat budowy wyrazów,
- - suwaki,
- - łańcuchy sylabowo-wyrazowe,
- - słuchowe i wzrokowe różnicowanie słów,
- - słuchowa, wzrokowa wersja ćwiczenia : Co się kryje w tym wyrazie?
Jedną z technik pracy tej metody jest graficzny schemat budowy wyrazów:
- - nauczyciel reedukator rysuje w zeszycie dziecka koła, których liczba odpowiada liczbie liter w wyrazie,
- - koła wypełnia dziecko odpowiednimi kolorami wyodrębniając spółgłoski i samogłoski,
- - obejmuje koła odpowiadające poszczególnym sylabom zielonymi łukami.
( ) ( ) ( ) - ( ) ( )
- - pod takim schematem umieszczamy obrazek lub rysunek,
- - podpisujemy go,
- - nanosimy oznakowania takie jak w schemacie używając kolorów.
Inną techniką pracy są ćwiczenia słuchowe i wzrokowe różnicujące wyrazy dźwiękowo i graficznie podobne. Polega ono na uporządkowanym zestawieniu par wyrazów, które różnią się od siebie tylko jednym elementem. Zestawy wyrazów mogą być ułożone tak, by przy czytaniu zachowywały rytm i rym.
Nauczyciel reedukator rysuje w zeszycie tabelę składającą się z dwóch rubryk:
m
ku-my
mo-że
to-my
|
n
ku-ny
no-że
to-ny
|
Następnie głośno i wyraźnie dyktuje pary słów, które dziecko wpisuje w odpowiednie miejsce tabeli według wyznaczonych kryteriów. Dziecko zaznacza wybranymi kolorami litery różniące pary wyrazów.
Kolejnym ćwiczeniem wybranym spośród metod 18stu struktur wyrazowych jest słuchowe i wzrokowe wyszukiwanie krótkich słów ukrytych w dłuższych wyrazach - "Co się kryje w tych wyrazach".
Nauczyciel korzysta z przygotowanego zestawu wyrazów, które zawierają ukryte, inne, krótkie słowa. Głośno i wyraźnie odczytujemy dziecku pojedyncze wyrazy, a ono powinno wyodrębnić ukryte w nim słowo i wypowiedzieć je.
Jeżeli uczeń ma problemy nauczyciel powinien akcentować głosem ukryte słowo w wyrazie. Następnie wklejamy dziecku do zeszytu te same wyrazy, uczeń czyta je i wyodrębnia ukryte słowo zaznaczając je wybranym kolorem, np.
- wazelina: wa-ze-"li-na"
- rumaki: ru-"ma-ki"
Metodę 18 struktur wyrazowych można stosować niezależnie od tego, które funkcje u dziecka są bardziej zaburzone. Jest przeznaczona do jednoczesnego ćwiczenia czytania i pisania na tym samym materiale leksykalnym w oparciu o uaktywnienie analizatorów: wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego. Wykorzystuje się ją w pracy z dziećmi gdy
- - w ogóle nie czytają, nie piszą
- - czytają, piszą na niezadawalającym poziomie,
- - występują objawy dyslekcji, dysortografii, dysgrafii.
|
