Autorski program edukacyjny z zakresu wychowania komunikacyjnego

dla uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym
mgr Agnieszka Zakrzewska
mgr Anna Pawłowska

>>Twoja opinia<<

I. WPROWADZENIE

Z uwagi na szybki rozwój motoryzacji i związane z nim rosnące zagrożenia dla uczestników ruchu drogowego, treści wychowania komunikacyjnego powinny stanowić bardzo ważny element w procesie dydaktyczno-wychowawczym uczniów niepełnosprawnych intelektualnie.

Dzieci upośledzone umysłowo wykazują mniejsze możliwości poznawcze, rozumienia otaczającej go rzeczywistości oraz związków w niej zachodzących. Mają obniżoną możliwość skupiania uwagi, spostrzegania, analizowania nowych sytuacji, wiązania logicznych całości i przewidywania skutków swoich działań.

Są więc one szczególnie narażone na urazy wynikające z uczestnictwa w ruchu drogowym.

Pomimo licznych deficytów i zaburzeń rozwojowych dzieci upośledzone umysłowo posiadają wrodzone mechanizmy poznawcze. Poprzez obserwację, naśladownictwo i praktyczny udział w różnorodnych sytuacjach drogowych możliwe będzie nabycie przez nich poprawnych nawyków komunikacyjnych.

Program nasz ma na celu kształtowanie nawyków bezpiecznego, kulturalnego i świadomego korzystania z dróg i środków komunikacji publicznej, umiejętności współdziałania i przestrzegania przyjętych norm, a także podnoszenia ogólnej sprawności dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym.

II. CELE PROGRAMU

Cel główny:

Rozwijanie i doskonalenie umiejętności bezpiecznego poruszania po drogach w charakterze pieszych i pasażerów.

Cele operacyjne:

- rozwijanie i utrwalanie poprawnych i bezpiecznych zachowań na drodze,

- wyrabianie nawyków przestrzegania zasad ruchu drogowego,

- zaznajomienie z podstawowymi przepisami ruchu drogowego,

- kształtowanie umiejętności rozpoznawania zagrożeń wynikających z niewłaściwych zachowań na drodze,

- uświadomienie zagrożeń wynikających z niewłaściwą organizacją zabaw,

- wdrażanie do bezpiecznego i kulturalnego korzystania ze środków komunikacji publicznej,

- zaznajomienie z zasadami postępowania w sytuacjach zagrożenia - wdrażanie do zapamiętywania numerów alarmowych i odpowiedniego z nich korzystania,

- uświadomienie możliwości udzielenia podstawowej pomocy przedmedycznej,

- usprawnianie koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej,

- zachowanie zasady stopniowania trudności i indywidualizacji w zdobywaniu wiedzy i umiejętności,

- wyrabianie nawyków współpracy z osobami dorosłymi, szczególnie ze służbami alarmowymi.

III. TEMATYKA PROGRAMU

Program dotyczący Wychowania Komunikacyjnego dostosowany jest różnych możliwości dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym. Koncentruje się wokół następujących obszarów tematycznych.

1. Obszar tematyczny - Podstawowe pojęcia ruchu drogowego
   • Podstawowe terminy: pieszy, kierujący pojazdem (kierowca, motorniczy, kolejarz), pasażer, skrzyżowanie, sygnalizator świetlny, znaki drogowe, przejście dla pieszych
   • Elementy drogi: jezdnia, chodnik, pobocze
   • Środki komunikacji publicznej: zajezdnia, autobus - przystanek autobusowy - dworzec autobusowy (PKS), tramwaj - przystanek tramwajowy, pociąg - dworzec kolejowy (PKP) - peron, tor - przejazd kolejowy
   • Pojazdy uprzywilejowane: policja, pogotowie ratunkowe, straż pożarna
   
    
2. Obszar tematyczny - Zasady bezpiecznego poruszania się po drodze
                                    (zdobywanie Karty Pieszego)
   • 5 zasad przechodzenia przez jezdnię
   • Orientacja przestrzenna i kierunkowa
   • Przechodzenie przez jezdnię w wyznaczonych miejscach
   • Droga wiejska - droga miejska
   • Miejsca niebezpieczne w ruchu drogowym
   
    
3. Obszar tematyczny - Znaki i sygnały drogowe
   • Rodzaje znaków drogowych
   • Znaki drogowe przeznaczone dla pieszych
   • Sygnalizacja świetlna
   • Sygnały nadawane przez osoby kierujące ruchem
   
    
4. Obszar tematyczny - Środki komunikacji publicznej
   • Zasady kulturalnego i bezpiecznego podróżowania środkami transportu
   • Rodzaje środków transportu
   • Dworce, zajezdnie, przystanki i sposoby ich oznakowania (praktyka)
   • Oznakowania (piktogramy) w środkach transportu
   • Korzystanie z środków komunikacji publicznej (kasy biletowe, kupowanie biletu, kasowanie, wsiadanie, wysiadanie, rozkład jazdy, właściwy środek lokomocji, właściwy numer linii autobusowej)
   
    
5. Obszar tematyczny - zagrożenia dla uczestników ruchu drogowego
   • Miejsca szczególnie niebezpieczne w ruchu drogowym
   • Zagrożenia związane z zabawami w pobliżu jezdni
   • Zła organizacja zabaw
   • Niesprzyjające warunki drogowe i atmosferyczne (źle zaparkowany samochód, prace na chodniku, mgła, gołoledź)
   • Poruszanie się drogą bez chodnika (droga wiejska) wąskim poboczem
   
    
6. Obszar tematyczny - Pierwsza pomoc przedmedyczna
   • Właściwa współpraca z osobami dorosłymi i służbami alarmowymi
   • Numery alarmowe - 997, 998, 999
   • Udzielanie pierwszej pomocy przy zadrapaniach i skaleczeniach
   • Podstawowe środki opatrunkowe i odkażające
   
    
7. Obszar tematyczny - Współpraca z rodzicami
   • najprostsza i najbezpieczniejsza droga do szkoły
   • adres zamieszkania,
   • adres szkoły,
   • bezpieczne zabawy w domu i na podwórku

IV. WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU
      (PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW)

Program autorski wychowania komunikacyjnego może być wykorzystany w procesie dydaktyczno-wychowawczym nauczania specjalnego, ponieważ uwzględnia on możliwości poznawcze i psychofizyczne uczniów niepełnosprawnych.

Realizacja założonych w programie celów wymaga stosowania różnorodnych metod, form organizacyjnych i środków dydaktycznych wszechstronnie aktywizujących uczniów.

Przewiduje się następujące rodzaje działań:

- współpraca ze służbami alarmowymi (Policja, Pogotowie Ratunkowe, Straż Pożarna, Straż Miejska)

- współpraca z WORD;

- współpraca z ludźmi kultury i sztuki ukazującymi problemy wychowania komunikacyjnego;

- współpraca z instytucjami dbającymi o bezpieczeństwo w ruchu drogowym (PZU, WARTA itp.)

- współpraca z rodzicami;

- inscenizacje dotyczące bezpieczeństwa,

- zagadki,

- konkursy,

- zdobywanie karty pieszego (Karta Pieszego),

- zabawy tematyczne,

- stworzenie mini-miasteczka ruchu drogowego,

- udział w pozalekcyjnych zajęciach kółka "Z nami bezpieczniej",

- zgromadzenie kaset video, płyt CD, gier komputerowych na temat bezpieczeństwa,

- wycieczki bliższe i dalsze różnymi środkami transportu.

V. OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

1.

- rozumie znaczenie słów: pieszy, kierujący pojazdem, pasażer, skrzyżowanie, sygnalizator świetlny, przejście dla pieszych, znaki drogowe;

- zna, prawidłowo nazywa elementy drogi;

- odróżnia przystanek autobusowy, tramwajowy, dworzec autobusowy, kolejowy;

- odróżnia pojazdy uprzywilejowane i wie, jak należy zachować się wobec nadjeżdżającego pojazdu uprzywilejowanego

 

2.

- określa kierunki (prawa, lewa strona);

- stosuje pięć zasad przechodzenia przez jezdnię;

- potrafi bezpiecznie poruszać się po drogach (przechodzi przez jezdnię w wyznaczonych miejscach, zachowuje ostrożność w miejscach niebezpiecznych w ruchu drogowym).

 

3.

- odróżnia znaki nakazu, zakazu, informacyjne;

- zna podstawowe znaki drogowe dotyczące pieszych i stosuje się do nich;

- odróżnia barwy na sygnalizatorze świetlnym, rozumie znaczenie poszczególnych kolorów i stosuje się do nich;

- rozumie i podporządkowuje się poleceniom dawanym przez policjanta;

- otrzymuje Kartę Pieszego, jako wzorowy uczestnik ruchu drogowego.

 

4.

- odróżnia, nazywa środki transportu, sposoby oznakowania przystanków, dworców;

- umie właściwie zachować się na dworcach, przystankach (potrafi kupić i skasować bilet, przeczytać rozkład jazdy, numer autobusu),

- właściwie zachowuje się w środkach komunikacji publicznej (poprawnie wsiada i wysiada z niego, ustępuje miejsca starszym).

 

5.

- wie, jak zachować się na niestrzeżonym przejeździe kolejowym,

- zna zagrożenia wynikające ze złej widoczności i niesprzyjających warunków atmosferycznych;

- wie, że nie należy grać w piłkę, zjeżdżać na sankach w pobliżu jezdni;

 

6.

- zna numery alarmowe i potrafi skorzystać z aparatu telefonicznego;

- umie zdezynfekować ranę, nakleić plaster;

- wie do czego służy bandaż, plaster, woda utleniona.

 

7.

- zna najprostszą i najbezpieczniejszą drogę do szkoły;

- zna adres zamieszkania;

- zna adres szkoły do której uczęszcza;

- zachowuje bezpieczeństwo podczas zabaw.

VI. EWALUCJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW

Podczas realizacji programu "wychowanie komunikacyjne" ważne jest uświadomienie dzieciom, że każdego dnia należy zwracać uwagę na bezpieczne poruszanie się po drogach oraz kulturalne zachowanie w środkach transportu. Każde dziecko ma dużą szansę na osiągnięcie sukcesu w tej dziedzinie (dzięki systematyczności w działaniu, utrwalaniu przepisów ruchu drogowego i właściwej współpracy z osobami dorosłymi).

Podczas realizacji tego programu zakładamy systematyczną ewaluację osiągnięć i umiejętności młodych uczestników ruchu drogowego.

Proponowane metody i formy ewaluacji:

Zaangażowanie uczniów w pracę

- w konkursach (szkolnych i pozaszkolnych )

- w pozalekcyjnych zajęciach kółka "Z nami bezpieczniej"

Systematyczna obserwacja uczniów

- podczas wycieczek bliższych i dalszych (min. zwrócenie uwagi na zachowanie w stosunku do osób mniej sprawnych);

- w różnych środkach transportu;

- podczas spotkań z osobami niosącymi pomoc;

- podczas zabaw w miasteczku ruchu drogowego;

- podczas wzajemnej pomocy

Pogadanki (inscenizacje) okolicznościowe z uczniami

- o bezpiecznym i o właściwym spędzaniu czasu wolnego (weekendy, przerwy świąteczne, ferie, wakacje - zagospodarowanie czasu wolnego indywidualnie
  i w grupie, bezpieczne zabawy w domu i na podwórku, przestrogi dla łatwowiernych);

- o właściwym zachowaniu podczas spotkań z przedstawicielami kultury i sztuki

Pogadanki z rodzicami (współpraca)

- o zdobywaniu lub utrwalaniu umiejętności bezpiecznego poruszania się po drodze - na bieżąco, podczas zebrań lub na zajęciach kółka "Z nami bezpieczniej"

- uświadamianie rodzicom, iż odgrywają oni bardzo ważną rolę w tej dziedzinie życia (uczą swoje dzieci bezpiecznego poruszania się po drogach,
  a obowiązkiem rodziców jest zapewnienie bezpieczeństwa swoim pociechom)

Gry i zabawy dydaktyczne sprawdzające i utrwalające podstawową wiedzę i umiejętności uczniów

- zebrane karty pracy (dostosowane do indywidualnych możliwości dzieci, posegregowane działami)

- prace plastyczne

- gry planszowe i komputerowe na temat bezpieczeństwa w ruchu drogowym i zasad bezpiecznego poruszania się po ulicach

- zagadki, wiersze, piosenki

VII. SŁOWNICZEK

Pieszy - człowiek idący piechotą, na własnych nogach (piesi turyści, wędrowcy)

Pobocze - przestrzeń po bokach czegoś, pas boczny, zwłaszcza pas zieleni biegnący z każdej strony drogi o nawierzchni twardej (iść lewym poboczem drogi, samochód zjechał na pobocze).

Droga - wydzielony pas terenu przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt.

Jezdnia - to część drogi, którą mogą jeździć pojazdy.

Pas ruchu - podłużny pas jezdni, który wystarcza do ruchu jednego rzędu samochodów lub innych pojazdów wielośladowych; pas ruchu może być oznaczony za pomocą linii ciągłych lub przerywanych.

Chodnik - wyodrębniona część drogi przeznaczona do ruchu pieszych; zazwyczaj chodnik jest podwyższony i oddzielony od jezdni krawężnikiem.

Szczególna ostrożność - znaczne zwiększenie uwagi, koncentracji i dostosowanie zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze. Gdy wymagana jest szczególna ostrożność uczestnik ruchu musi być przygotowany do szybkiej i skutecznej reakcji na wszelkie zdarzenia i zachowania innych osób oraz pojazdów.

Ustąpienie pierwszeństwa - powstrzymanie się od ruchu w sytuacji, w której dalszy ruch mógłby doprowadzić do kolizji lub zmuszenia innego kierującego do zmiany kierunku lub pasa ruchu albo istotnej zmiany prędkości, a pieszego - do zatrzymania się, zwolnienia lub przyspieszenia kroku; ustąpienie pierwszeństwa oznacza konieczność przepuszczenia innego pojazdu lub pieszego w celu uniknięcia kolizji lub zakłócenia jego dotychczasowego ruchu.

Ustąpienie miejsca - zejście lub zjazd z toru ruchu pojazdu lub pieszego. Widzimy tutaj istotną różnicę pomiędzy ustąpieniem miejsca nie wystarczy zwolnić lub zatrzymać się (jak przy ustąpieniu pierwszeństwa), lecz należy wykonywać odpowiedni manewr polegający na usunięciu się z drogi innego osobnika ruchu.

Niedostateczna widoczność - słaba widoczność występująca od zmierzchu do świtu, a także w warunkach zmniejszonej przejrzystości powietrza spowodowanej innymi czynnikami np. deszczem, mgłą lub dymem.

Wymijanie - przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu poruszającego się w przeciwnym kierunku.

Wyprzedzanie - przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu poruszającego się w tym samym kierunku.

Omijanie - przejeżdżanie (przechodzenie) obok poruszającego się pojazdu, uczestnika ruchu lub przeszkody.

VIII. MATERIAŁY POMOCNICZE

WZÓR KARTY PIESZEGO

IX. LITERATURA

1. Kędzierska J., Nauczyciel i jego program autorski, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego
2. Szczepańska M., Program autorski? - jak go napisać, Wyd. IMAGE 1999.
3. Kropiwnicki J., Jak tworzyć program?, Wyd. Nauczycielskie, Jelenia Góra 1998.
4. Komorowska H. O programach prawie wszystko, WSiP, Warszawa 1999.
5. Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego, Ja, rower i przepisy, Skierniewice 2004.
6. Pawlikowska A.,Urbaniak S., Makowski K., Organizacja procesu wychowania komunikacyjnego w łódzkich szkołach i placówkach cz. 1 i 2, ŁCDNiKP, Łódź 2004.
7. Wychowanie komunikacyjne - miesięcznik, Agencja Wyd. BIS.
8. Konińska A., Polak A., Żiżka D., Uczę metodą ośrodków pracy, WSiP, Warszawa 1999.
9. Polkowska I., Praca rewalidacyjna z dziećmi upośledzonymi umysłowo w szkole życia, WSiP, Warszawa 1998.
10. Franczyk A., Krajeńska K., Program psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju, Oficyna Wyd. "Impuls", Kraków 2003.

>>Twoja opinia<<

Strona główna Opinie W sieciDownloads Publikacje E-learning E-sklep O stronie