Naczelnym zadaniem nauczania jest wzbudzenie uczucia ciekawości, zainteresowania i chęci poznania nowych wiadomości przez uczniów. W realizacji tych założeń niezbędnym warunkiem jest posiadanie umiejętności czytania. Bez względu w jakim kierunku nastąpi rozwój techniki żaden z nowoczesnych środków przekazu nie jest w stanie zastąpić książki jako źródła informacji. Zatem umiejętność czytania pozostanie naczelnym narzędziem uczenia się. Czytanie stanowi złożoną operację myślową wymagającą jednoczesnego przeprowadzenia kilku czynności: rozpoznawania symboli graficznych, odtwarzania ich formy dźwiękowej oraz rozpoznawania znaczenia tych symboli (A. Brzezińska, s. 33). Czytanie jest więc procesem wymagającym współdziałania analizatora wzrokowego, słuchowego, kinestetycznego z procesami myślowymi odpowiedzialnymi za analizę i syntezę informacji. Opóźnienia w rozwoju którejś z tych czynności sensorycznych, ruchowych czy poznawczych ma decydujący wpływ na poziom opanowania umiejętności czytania. To z kolei ściśle wiąże się z możliwościami uczenia i uzyskiwania sukcesów szkolnych. Usprawnianie umiejętności czytania, u dzieci 9/10 letnich z fragmentarycznymi deficytami rozwoju, powinno odbywać się poprzez stymulację i kompensację trzech sfer(na podst. A. Brzezińska, op. cit): - Sferę procesów psychomotorycznych obejmującą:
- opóźnienia rozwoju percepcji wzrokowej,
- opóźnienia rozwoju percepcji słuchowej,
- opóźnienia koordynacji wzrokowo-słuchowej.
- Sferę procesów poznawczych, czyli
- obniżenie poziomu umiejętności czytania,
- ograniczenie zasobu słownikowego.
- Sferę procesów emocjonalno-motywacyjnych, a więc:
- zaburzenie samooceny,
- zaburzenia zachowania.
Doskonalenie wymienionych sfer uzależnione jest od realizacji następujących celów szczegółowych (na podst. A. Brzezińska, op. cit): - Kształcenie techniczne, czyli rozwój techniki czytania poprzez różnicowanie fonemów i umiejętności ich odtwarzania.
Cel kształcenia technicznego ukierunkowany jest na rozwijanie u dzieci następujących umiejętności: - rozpoznawanie i różnicowanie fonemów , m.in. b-p , dź-ć...
- rozpoznawanie i różnicowanie grafemów,
- rozpoznawanie sekwencji grafemów i fonemów na poziomie sylab, wyrazów i krótkich zdań,
- czytanie głośne sylab, wyrazów sylabami,
- czytanie całościowe krótkich wyrazów i zdań.
Ćwiczenia umiejętności czytania, z dziećmi o zaburzonych deficytach rozwojowych, oparte powinny być na metodzie sylabowej. Dziecko poznaje sylabową strukturę wyrazów, budowę różnych rodzajów sylab, co ułatwia dokonywanie analizy i syntezy słuchowo-wzrokowej. To pozwala na opanowanie całościowego czytania (także pisania) oraz sprzyja ich poprawności. Podstawową techniką pomocną w nauce płynnego czytania jest zastosowanie "falbankowania", czyli podkreślania falistą linią poszczególnych sylab. Czynność ta jest doskonałym ćwiczeniem płynności przesuwania gałek ocznych po wszystkich znakach graficznych. Umożliwia to rozwijanie spostrzeżeń i pamięci wzrokowych, co w rezultacie eliminuje popełnianie błędów związanych z pomijaniem liter, bądź ich zamianą na inne. - Kształcenie semantyczne - wdrażanie do czytania ze zrozumieniem.
W ramach kształcenia semantycznego realizować należy rozwijanie zasobów słownictwa i rozumienia pojęć, kształcenie umiejętności koncentracji na danym tekście, zapamiętywanie szczegółów, odróżnianie rzeczy istotnych od nieistotnych. - Kształcenie krytyczno-twórcze - rozwijanie umiejętności interpretacji i refleksji.
Dzięki temu kształceniu dzieci nabywają umiejętności oceny postępowania postaci literackich, uzasadniania przyczyn swego pozytywnego lub negatywnego wyboru.
|
