Rodzice i nauczyciele pragną, aby dziecko adekwatnie do swojego rozwoju, zdobyło takie wiadomości i umiejętności, które umożliwiłyby mu w zgodzie ze sobą i przyjętymi normami prawidłowo funkcjonować w życiu codziennym. Chcemy, by nasze dzieci były: aktywne, zdyscyplinowane, odpowiedzialne, odnosiły sukcesy, żeby były dobrymi, a zarazem szczęśliwymi ludźmi. Takie są nasze marzenia. Często bywa jednak, że dzieci miewają kłopoty w nauce i zachowaniu.
Przyczyną problemów wychowawczych może być środowisko rodzinne. Dzieci wzrastające w domu bez miłości i akceptacji, obserwujące naganne zachowania dorosłych, same przyjmują szkodliwe wzorce zachowań. Cechują je zaburzenia nerwicowe, niepokój ruchowy, trudności w skupieniu uwagi oraz silne reakcje emocjonalne, a więc nadpobudliwość psychoruchowa. Jedną z form pomocy dzieciom nadpobudliwym są zajęcia socjoterapeutyczne.
Socjoterapia to metoda leczenia zaburzeń zachowania i niektórych zaburzeń emocjonalnych u dzieci i młodzieży w toku spotkań grupowych. Jest to forma pomocy psychologicznej pośredniej między psychoterapią a psychoedukacją i treningiem interpersonalnym.(K. Sawicka 1999) Zajęcia takie powinny wdrażać do nabycia nowych sposobów zachowań, nowych umiejętności, przede wszystkim interpersonalnych. Ważne jest zdobycie takich umiejętności jak: współdziałanie w grupie rówieśniczej, radzenie sobie w trudnych sytuacjach, szukanie pomocy i podejmowanie właściwych decyzji. Głównym celem terapeutycznym jest dostarczanie wychowankom doświadczeń korygujących, przeciwstawnych do treści urazowych. Oprócz tego realizuje się cele edukacyjne czyli poznawcze oraz rozwojowe - zaspokajające podstawowe dla danego wieku potrzeby uczestników. Praca socjoterapeutyczna przebiegać powinna w trzech etapach. - Etap I to okres powstawania grupy. Uczestnicy poznają się, określają cele, normy i zasady oraz terminy spotkań. Zadaniem tego etapu jest zadbanie o poczucie bezpieczeństwa i zbudowanie empatii w grupie.
- Etap II to właściwa praca z grupą, czyli realizacja zaplanowanych celów terapeutycznych, edukacyjnych i rozwojowych. Istotą tego etapu jest aktywne uczestnictwo członków grupy, którzy poprzez doświadczenie uczą się prawidłowych zachowań. Uczestnicy dzielą się swoimi spostrzeżeniami, uczuciami, dostrzegają związki między wydarzeniami w grupie a życiem codziennym.
- Etap III, ostatni to przygotowanie wychowanków do zakończenia funkcjonowania grupy. Kończący się cykl zajęć przynosi uczestnikom wzmocnienie uczuć pozytywnych, podsumowanie nabytych umiejętności i uświadomienie możliwości wykorzystania ich poza zajęciami.
Na zajęciach socjoterapeutycznych wykorzystujemy różnorodne metody i formy pracy z grupą.
Często pracujemy w kręgu, który sprzyja nawiązaniu kontaktu i zmniejsza dystans. Przy realizacji niektórych gier i ćwiczeń stosujemy pracę w małych grupach, daje to możliwość aktywnego uczestnictwa każdemu, nawet nieśmiałemu, dziecku.
Do podsumowania zajęć wykorzystujemy rundkę, w której każdy wypowiada się na dany temat lub kończy zdanie, a inni słuchają i powstrzymują się od komentarza. Dzieci chętnie rysują i wykonują prace techniczne z różnych materiałów. Wspólne prace pomagają wyrazić uczucia oraz umożliwiają przeżycie sukcesu. Inną formą pracy są inscenizacje. Odgrywanie scenek pozwala wczuć się w sytuację drugiej osoby, zrozumieć ją, otrzymać informację zwrotną od grupy. Jednak podstawową formą pracy jest zabawa. Niesie ona przyjemność, zadowolenie, i radość.
Pozwala dzieciom na swobodną ekspresję, odprężenie fizyczne i psychiczne. Odmianą zabawy są gry, które mogą zawierać elementy rywalizacji np. gry ruchowe.Duże znaczenie mają gry psychologiczne, służące realizacji poszczególnych celów. W takich grach wychowanek przez osobiste zaangażowanie nabywa nowe doświadczenia. Podczas omawiania ma okazję powiedzieć o swoich uczuciach, o tym co było dla niego ważne czy trudne. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ SOCJOTERAPEUTYCZNYCHTemat zajęcia: TWORZYMY GRUPĘ Cele:
-terapeutyczny: wdrażanie do zintegrowanie grupy, budowanie życzliwości, otwartości
-edukacyjny: nauka ćwiczeń oddechowych, poznanie nowych zabaw
-rozwojowy: zachecania do zabaw ruchowych, rozładowanie napięcia ruchowego Przebieg - Przywitanie w kręgu.
- Rundka - każdy kończy zdanie: Najlepsza rzecz, która zdarzyła mi się ostatnio to.........
- "Zabawa Grzesia"
Dwie osoby trzymają koc, a reszta dzieli się na dwie grupy, które siedzą po przeciwnych stronach. Gdy koc zostanie opuszczony, wybrane osoby z każdej drużyny wypowiadają imię przeciwnika. Kto się pomyli, przechodzi na stronę drużyny przeciwnej. - Zabawa "Wszyscy, którzy..."
Wszyscy siedzą w kręgu, a jedna osoba, która stoi w środku woła: Wszyscy, którzy lubią lody do mnie! Na hasło: "Lody" dzieci ze środka szukają sobie miejsca. Ponieważ jest o jedno krzesełko mniej, ktoś nie znajduje miejsca i zaczyna od nowa zabawę - Zabawa "Znajdź swojego partnera"
Każdy dostaje kartkę z nazwą zwierzęcia. Wszyscy chodzą po sali i naśladując głosem i ruchem zwierzątko szukają swojego partnera. - Ćwiczenia oddechowe
Dzieci wygodnie leżą na wykładzinie i wykonują polecenia. Jesteśmy na łączce w lesie, bierzemy głęboki wdech i czujemy zapach lasu. Wpuszczamy to zdrowe powietrze do brzucha, który robi się jak balonik. Liczymy do czterech. Powoli wypuszczamy powietrze ze swojego brzuszka - balonika. Zatrzymujemy na chwilkę oddech.
Tłumaczymy dzieciom, że takie ćwiczenia będziemy robić częściej, aby ich ciała były zdrowsze i by mniej się denerwowały. - Pożegnanie - każdy podaje sposób, w jaki chciałby być pożegnany, grupa go żegna.
Temat zajęcia: JESTEŚMY NIEPOWTARZALNI Cele:
-terapeutyczny: podniesienie poczucia własnej wartości, budowanie pozytywnego obrazu własnego siebie
-edukacyjny: nauka dostrzegania swoich sukcesów
-rozwojowy: wdrażanie do zgodnej zabawy Przebieg - Powitanie okrzykiem grupowym
- Zabawa "Wirująca butelka"
Osoba zakręca butelkę i mówi coś miłego koledze, do którego butelka się zakręciła. - Zabawa "Rewia mody" Wybrane dziecko prezentuje na niby modę, reszta klaszcze i wiwatuje.
- Rundka: Co robię najlepiej?
- Ćwiczenie: Medal
Każdy uczestnik wycina sobie krążek, na którym pisze w czym jest niepowtarzalny, co robi najlepiej. Ozdabia medal,zawiesza na wstążce, a później przy całej grupie sobie go wręcza, mówiąc za co medal otrzymuje. - Zabawa "Kto to jest"
Każdy na kartce pisze krótko pozytywne cechy o swoim koledze z prawej strony. Kartki wrzuca się do kapelusza, miesza, a następnie po przeczytaniu wszyscy zgadują o kim mowa. - Zakończenie.
Uczestnicy odpowiadają na pytanie: Jak się czuję? W jakim nastroju kończę zajęcia?
Opracowane scenariusze realizowałam na zajęciach z dziećmi w świetlicy terapeutycznej. Poszczególne zabawy i ćwiczenia mogą być wykorzystane na lekcjach jako elementy integrujące zespół klasowy, podnoszące aktywność, dające radość bycia razem.
BIBLIOGRAFIA - Sawicka K.( red.) - "Socjoterapia.", Warszawa 1999 r.
- Opolska T., Potempska E. - "Dziecko nadpobudliwe. Program korekcji zachowań" Warszawa 1999 r.
- Tokarczuk O. (red.) - "Grupa bawi się i pracuje - zbiór grupowych gier i ćwiczeń Psychologicznych." Wałbrzych 1994r
- Strzemieczny J. - "Zajęcia socjoterapeutyczne." PTP, Warszawa 1988r.
|
