"Ż" piszemy w wielu wyrazach polskich i zapożyczonych, mimo braku wymiany: jeżyna zboże wieża żaglówka żółty "Ż" piszemy w partykule: - ŻE, - Ż gdyż któż bądźże cóż Któż to był? I cóż chciał? Czyżby coś zrobił ? Skądże, zwiał ! "Ż" piszemy po spółgłoskach: Oranżada Branża Rewanż Odwilż Lżejszy Łżeć Żorżeta Sierżant Przyszła odwilż, lżejszy mróz. Wcale nie łżę, wiosna już. Inżynier z branży kupił oranżadę. Sierżant w oberży siedział i o szarży nie wiedział. "Ż" piszemy w zakończeniach -"AŻ" -"EŻ" rzeczowników rodzaju żeńskiego: sprzedaż odzież młodzież grabież Grupa młodzieży przygotowała kiermasz odzieży. WYJĄTKI ! potwarz twarz macierz "Ż" piszemy, gdy: w innych formach danego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych wymienia się na : potężny - potęga nosorożec - róg mrożonka - mróz obrażać - obraźliwy drużyna - druh pieniężny - pieniądz odważny - odwaga Odważny nosorożec ważył się na wadze.
N, L, Ł, R
Ż!G,DZ, H Z, Ź, S
Ramki uzupełnij kojarzącymi się z zasadami rysunkami!
Ż
Dyktando ? Uzupełnij je!
Zajrzyj do słownika ortograficznego!
W klasie zapanowała cisza, nie mącił jej ....aden najl....ejszy szmer.
Wszystkich sparali.....owała wiadomość przekazana przez wychowawczynię.
Właśnie do ich klasy miał przybyć dziennika.... i przeprowadzić wywiad na temat przest....egania Kodeksu Ucznia.
Mieli wypowiadać swoje uwagi i spostrze....enia i w ten sposób przyczynić się do powstania reporta....u życia szkoły.
Dziewczyny najbardziej interesowało, czy telewizja też przyjedzie.
Na wszelki wypadek usiłowały dokonać przeobra....enia swego wyglądu i choć w przybli....eniu upodobnić się do gwiazd filmowych.
Swym entuzjazmem zarażały chłopców tak, że niektó....y zdecydowali się na ostrzy....enie włosów.
Przyjazd dziennikar....a przyspo....ył klasie nie tylko sławy, ale i kłopotów.
Nale....ało ....etelnie przygotować się do spotkania i doło....yć wszelkich starań, aby nic nie zbu....yło ustalonego po....ądku.
RZ !
PISZEMY , GDY :
1.wymienia się na r
RZ -R
2.występujew zakończeniach: - mistrz , - mierz
w zakończeniach: - arz, - erz
w rzeczownikach rodzaju męskiego, np.
kuchmistrz
woltomierz
murarz
fałszerz
UWAGA! Wyjątki:
- AŻ, - EŻ
w rzeczownikach rodzaju męskiego obcego pochodzenia:
bagaż, bandaż, garaż, instruktaż, kolportaż, masaż, montaż, pejzaż,
reportaż, sabotaż, straż, stelaż, wernisaż, witraż
papeż,jeż, łupież,
3.występuje po spółgłoskach:
P B - T D - K G - CH - J - W
UWAGA! Wyjątki :
- kształt, bukszpan, kszyk (ptak)
pszczoła, pszenica
piegża, gżegżółka (ptak), Mojżesz
- "ż" po "d" po przedrostkach "od"- np. odżywić
4.występuje w wyrazach z "rz" niewymiennym, np.:
burza, rzadki, jarzyna, porzeczka, kurz, rząd
RZ
Dyktando ? Uzupełnij je !
Zajrzyj do słownika ortograficznego!
Piękna, złota jesień niepostrze....enie zbli....ała się do końca. Liście przybrały brunatny kolor, tylko pojedyncze egzempla....e pyszniły się jeszcze dawną barwą ....ółcią i czerwienią. W purpu....e zachodzącego słońca....ęsa pokrywająca staw mieniła się szmaragdowo. Uliczni handla....e zachwalali swoje towary rozło....one na prymitywnych straganach. Ka....dego dnia pejza.... parku ulegał nieko.....ystnej zmianie. Spi....owe ....eźby go....ej wyglądały w blasku słońca niż w wieczornym świetle latarni. Julia bardzo lubiła ten cichy zakątek miasta, z dala od hałasu i gwaru. Przeje....dżające tramwaje nie mąciły ciszy, z ....adka pokazywał się jakiś przechodzień.
Ó !
LITERĘ "ó" PISZEMY , GDY:
1. wymienia się na :
Ó :O A E
popiół - popioły
przód - przody
siódmy - siedem
piórko - pierze
wrócić - wracać
mówić - mawiać
2. w zakończeniach - ów:
- nazw miejscowych, np.: Kraków, Gorzów
- dopełniacza l. mn. rzeczowników r. m., np.: chłopców, obiadów
3. w zakończeniach - ówka
np.: klas - ówka, żar - ówka
UWAGA ! Zapamiętaj wyjątki !
zasuwka skuwka okuwka
4. w zakończeniach - ówna rzeczowników r. ż. Utworzonych od nazw r. m., np.: stolarz - ówna, Nowak - ówna
5. wyjątkowo na początku wyrazów:
ów, ówdzie, ówczesny, ósmy, ósemka
6. w wielu wyrazach mimo braku wymiany, np.:
córka, jaskółka, kłótnia, różnica, próba
mózg, wkrótce, równy, szczegół, ogół, krótki
7. na początku wyrazów "Ó" nie występuje ! ZAPAMIĘTAJ !
U !
PISZEMY
1.na początku i na końcu wyrazów:
Na rogu ulicy jest urząd pocztowy.
2.w czasownikach czasu teraźniejszego z cząstką - uj - zakończonych na :
- uję, - ujesz, -uje, - ujemy, - ujecie, - ują
To już znacie - za - óje dostaje się dwóje!
3.w przyrostkach:
- un, - unka, - unek, - ulec
- w zdrobnieniach:
- uchny, -utki
-uchna, - unia, - usia
- uszek, - uszka, - uszko
Mamusia i córunia kupują ładniutkie ciuszki.
- w zgrubieniach:
- ur, - uch, - us
Ten kocur to stary uparciuch i dzikus!
PAMIĘTAJ! Zasady uzupełnij rysunkami!
CH !
PISZEMY:
1.gdy wymienia się na "SZ":
CH :SZ
ucho - uszko
suchy - suszyć
głuchy - głusza
Głucha ropucha zawołaładucha.
2.na końcu wyrazów:
dach, gmach,strach, zuch, groch
Taki gmach, że aż strach!
WYJĄTEK! DRUH !
3.po literze "S":
schron
schody
wschód
Po schodach schodził p. Schab, miał pecha, no i spadł!
4.w wyrazach z cząstką "arch" :
architekt
archeologia
monarchia
anarchia
5. w wielu wyrazach mimo braku wymiany czy zasady wyjaśniającej pisownię:
Chełm, Chęciny, Chiny, Chorwacja
chichot, kocham, chryzantemy, chciwy, chart (pies), chustka
H !
Piszemy:
1.kiedy w innych formach danego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych wymienia się na:
H :G, Ż,Z, DZ
Wahać się - waga
Druh - drużyna
Błahy - głazen
Wataha - watadze
2.w cząstkach rozpoczynających wyrazy:
HIPO - hipoteka, hipoteza,hipokryta, hipochondryk
HIPER - hipermarket, hiperbola, hiperinflacja
HYDRO - hydrofor, hydroterapia, hydroplan
3.w wielu wyrazach, które warto zapamiętać:
H - na początku wyrazów: haft hak hałas hamulec handel hańba harcerz hasło hełm herbata higiena hotel honor huśtawka humor heroizm H - w środku wyrazów: alkohol błahy czyhać ohyda wahadło wehikuł filharmonia inhalacja rehabilitacja bohater Podhale Mahomet Wejherowo Sahara Teheran Wilhelm H - w nazwach własnych: Halina Helena Henryk Hilary Homer Hades Hamlet Hel Hiszpania Holandia Hawaje Helsinki Hamburg Haga Himalaje Hiroszima